Jak działają linie czyszczące i sortujące

Czyszczenie to proces, w którym niepożądane zanieczyszczenia i domieszki są usuwane z czyszczonego materiału. Za domieszki są uważane ziarna innych zbóż, ziarna uszkodzone lub w inny sposób zdegradowane . Na przykład połamane, zasuszone ziarna, czy zaatakowane przez szkodniki itp. Za zanieczyszczenia uważa się inne nasiona, sporysz, obce substancje takie jak piasek, kamyki, łupiny itp.

Sortowanie, czyli kalibracja, to proces, w którym główny materiał dzieli się na kategorie według określonych kryteriów, np. według wielkości, koloru, wagi itp. Przykładem sortowania może być np. sortowanie wymiarowe nasion kukurydzy lub kalibracja gryki przed łuskaniem.

Czyszczenie, a także sortowanie, można przeprowadzić według różnych zasad na wielu różnych maszynach. Połączenie tych zasad daje pożądany efekt czyszczenia. Przy czyszczeniu i sortowaniu wykorzystuje się różne właściwości fizyczne cząstek. Podstawowe zasady separacji obejmują:

1) sortowanie według rozmiaru
2) sortowanie aerodynamiczne
3) separacja magnetyczna
4) sortowanie według ciężaru właściwego
5) sortowanie według kolorów

1) Sortowanie według rozmiaru
Sortowanie według grubości i szerokości odbywa się na sitach, sortowanie według długości na trierach.
W praktyce najczęściej stosuje się sortowanie na sitach. Sito dzieli posortowaną mieszaninę na frakcję nadsitową, która jest większa niż otwory w sicie i frakcję podsiatową, która przeleciała przez otwory w sicie. Ta podstawowa zasada jest stosowana w uniwersalnych maszynach czyszczących serii JCC i JCM. Uzupełnieniem obu tych modeli maszyn jest sortowanie aerodynamiczne, a w seri maszyn JCM również sortowanie magnetyczne.
Sortowanie według długości służy do usuwania długich i krótkich (okrągłych) zanieczyszczeń i domieszek. Przykładami długich domieszek są ziarna owsicy w owsie lub ziarna owsa głuchego w pszenicy. Przykładami sferycznych zanieczyszczeń są nasiona chwastów kąkolu lub chwasty przytulii czepnej w pszenicy. Triery JCT są przeznaczone do tego typu sortowania.

2) Sortowanie aerodynamiczne
To jest czyszczenie powietrzem. Cząsteczki o niższej prędkości wznoszenie niż uprawa podstawowa są odsysane przez strumień powietrza. Zasada ta jest stosowana w komorach aspiracyjnych zarówno czyszczalni serii JCC jak i JCM, a także w innych maszynach wyposażonych w komory aspiracyjne. Zasada ta jest również z powodzeniem stosowana w czyszczalniach wstępnych JAM przed czyszczeniem na ekranie komory. Do usuwania zanieczyszczeń ze strumienia powietrza przed wentylatorem służą komory rozprężne tzw. separatory pośrednie JVE.

3) Separacja magnetyczna
Zanieczyszczenia ferromagnetyczne, takie jak wióry z ciągów komunikacyjnych (redlery), gwoździe, pozostałości elektrod i inne zanieczyszczenia metalowe są usuwane za pomocą separatorów magnetycznych. Skrzynie aspiracyjne typu JAB standardowo wyposażone są w silny magnes neodymowy. Inne maszyny można uzupełnić o separatory magnetyczne płytowe JMS lub bardziej wydajne magnesy rusztowe JMS.R.

4) Sortowanie według ciężaru właściwego
Ciężar właściwy jest jednym z podstawowych parametrów służących do rozsortowania cząstek o tej samej wielkości, ale o różnej masie. Lżejsze cząsteczki unoszą się w powietrzu tworząc złoże fluidalne, natomiast cięższe opadają na sito, które przemieszcza się w kierunku przeciwnym do przepływu ziarna które jest w ten sposób sortowane. Jest to wykorzystywane na przykład do odkamieniania lub czyszczenia wyłuskanej mieszanki z łuski na odkamieniaczach JGD i koncentratorach JGC. Maszyny te dzielą materiał na dwie frakcje i są łatwiejsze do ustawienia niż stoły pneumatyczne

Kolejną maszyną wykorzystującą zasadę złoża fluidalnego jest stół pneumatyczny JGT. Działa na podobnej zasadzie co odkamieniacz, ale może podzielić mieszaninę na kilka frakcji. Maszyny te są używane do czyszczenia małych nasion, takich jak mak, len itp., lub do czyszczenia nasion i oddzielania ziaren zaatakowanych przez szkodniki.

5) Sortowanie według kolorów
To jest historycznie najnowszy sposób sortowania. Nowoczesne sortowniki optyczne są w stanie osobno ocenić każdą pojedynczą cząstkę i odrzucić różne cząstki o kolorze lub kształcie zgodnie z ustalonym programem. Sortowniki optyczne są najczęściej używane do końcowego czyszczenia przed pakowaniem konsumenckim, na przykład w zakładach pakujących, na liniach łuskania lub w technologii produkcji żywności. Sortowniki optyczne są również w stanie usuwać kamienie, fuzaria, sklerocję i ewentualnie szkło.